“Ik kom u vertellen dat er niets te vertellen is.” – Rutte deed het afgelopen week over de informele formatiebesprekingen onder leiding van Tjeenk Willink die stiekem best wel formeel waren: hij gaf geen commentaar zonder het ‘geen commentaar’ te noemen.
Goed, geen commentaar dus. Geen commentaar zeggen is zo ongeveer één op één een schuldbekentenis. Je krijgt een persvraag die wat ongemakkelijk is (ergo, doorgaans met de vinger op de zere plek) of die op een onhandig moment komt, maar tja… hoe komen we daar dan onderuit? Geen commentaar zeggen lijkt – zeker voor managers en bestuurders – de mooiste oplossing. Want dan hoeven ze ook niet na te denken over wat het commentaar dan wel is. Maar het is zo ongeveer het domste wat je kunt doen.
De woordvoerder lost het wel op
De woordvoerder zit er vervolgens lekker mee opgescheept. Want hoe gaat hij/zij nou die doorvragende journalist van zijn nek af krijgen. Doorgaans niet de makkelijkste gesprekken om te moeten voeren. Zeker met zo’n nietszeggend antwoord als ‘geen commentaar’. Het resultaat in de media komt het ook niet ten goede. De journalist heeft namelijk vervolgens een vrijbrief om los te gaan in het frame van de tegenpartij en de zin dat jij niet beschikbaar was voor commentaar wordt naar de allerlaatste strofe van het artikel gepromoveerd. Lekker nutteloos, want alleen de die-hard lezer die zijn gelijk bevestigd ziet in het artikel, leest het verhaal uit. De rest van de lezers is dan al afgehaakt.
Jaja… hoe dan?
Maar wat kun je wel als woordvoerder? Belangrijkste advies is: houd het sowieso kort en val maar in herhaling. Weiger niemand en hou nooit, nooit, nooit je hand voor de camera. Hoogopgeleide mensen denken dat iemand het antwoord niet begrijpt als hij een vraag meerdere malen stelt. Die overtuiging moet je even vergeten. In dit soort gevallen is een interview écht een zoektocht naar een quote (en geen gezellig gesprek).
Kortom,
11 manieren om ‘geen commentaar’ te geven,
zonder ‘geen commentaar’ te zéggen:
- Gebruik de tijd: “We bestuderen het onderzoek, de kwestie, het rapport, de rechtszaak, <vul maar in> en komen over een paar weken, volgend jaar, eind van de zomer erop terug.”
- Speel de bal door: “Als je een mooi scherp commentaar wilt hebben, moet je eigenlijk niet bij ons zijn maar bij organisatie X, onderzoeker Y, opinieleider Z.” NB: als je het helemaal slim doet, staat die ander ook nog klaar om de bal te ontvangen.
- Of beter nog, bundel krachten met een andere organisatie/bestuur. Maak een gezamenlijk persbericht, of laat dit helemaal bij een collega-organisatie die net wat scherper uit de hoek kan komen, juist genuanceerder kan zijn of een beter imago heeft.
- Probeer af te leiden met ander nieuws: “Wat op dit moment bij ons écht belangrijk of nieuwswaardig is…”
Houd je bij de feiten, bij wat je tot dusver hebt gedaan (bij een als-dan vraag): “Wij kiezen voor pad Y en dat hebben we tot nu toe gevolgd met de volgende resultaten… Er is geen reden om daar nu vanaf te wijken.” - Geloof in je eigen kracht en/of verhaal: “Onze aanpak is X of Y want onze organisatie heeft als belangrijkste doel om Z te doen. Er is geen reden om daar nu vanaf te wijken.”
- Respecteer de vrijheid van meningsuiting (bv. bij verwijten) van de tegenpartij: “Iedereen heeft recht op zijn/haar mening, het is niet aan ons om daar een oordeel over te hebben. Wat voor ons belangrijk is.. (en dan bridgen naar je eigen kernboodschap).”
- Zeg wat je wel bent in plaats van wat je niet bent (bv. bij een benoeming): “Ik ben nu de directeur van bedrijf X.” NB: laat je in dit geval niet verleiden om het te hebben over bedrijf Y waar je misschien directeur gaat worden… in dat geval geef je namelijk aanleiding om door te vragen.
- Wees eerlijk: “Ik snap dat je wat anders wilt horen, maar meer dan dit kan ik er op dit moment niet over zeggen.” Of zoals Rutte zei: ik kom u vertellen dat er niets te vertellen is.
- Houd het procedureel: “Op dit moment zijn we bezig met Z. Onze volgende stappen zijn X en Y, daarna kunnen we pas ingaan op de zaken die u wilt weten.”
- Bescherm individuen en persoonsgegevens (zeker bij menselijk leed): “Het is niet aan ons om hier iets van te vinden; wij respecteren de privacy van mevrouw/ meneer/ de slachtoffers.”
- Oja, een interessante maar ook risicovolle strategie is de onderhandeling: “Als je even iets meer geduld betracht, kan ik jou over X dagen/weken van info voorzien..” of ‘Ik kan nu geen commentaar geven maar beloof dat jij de primeur krijgt over dit onderwerp..’ Nb: die belofte moet je dan wel echt nakomen natuurlijk! Ondanks alle tips en tricks, de kunst van het woordvoeren blijft knallen op het juiste moment en het dan onder spanning en stress toch gewoon kunnen doen.
Tenslotte; commentaar mag je hier altijd hebben! Dus vul gerust aan; er zijn er vast nog meer te bedenken…
